| 1 |
dpavlin |
569 |
<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd"> |
| 2 |
|
|
<html> |
| 3 |
|
|
<head> |
| 4 |
|
|
<title>HIDRA - Pojmovnik Eurovoc</title> |
| 5 |
|
|
<meta content="text/html; charset=ISO-8859-2" http-equiv="Content-Type"> |
| 6 |
|
|
<link rel="stylesheet" href="eurovoc.css" type="text/css"> |
| 7 |
|
|
|
| 8 |
|
|
|
| 9 |
|
|
</head> |
| 10 |
|
|
|
| 11 |
|
|
<body> |
| 12 |
|
|
<table width="100%" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"> |
| 13 |
|
|
<tr> |
| 14 |
|
|
<td colspan="3" class="hdr"> |
| 15 |
|
|
</td> |
| 16 |
|
|
</tr> |
| 17 |
|
|
<tr> |
| 18 |
|
|
<td class="logoHidra"> |
| 19 |
|
|
<img src="img/euzajed.gif" border="0" alt="Europske zajednice"> |
| 20 |
|
|
</td> |
| 21 |
|
|
<td class="logoHidra"> |
| 22 |
|
|
<img src="img/hidra.gif" border="0" alt="HIDRA logo"> |
| 23 |
|
|
</td> |
| 24 |
|
|
<td class="logoEUV"> |
| 25 |
|
|
<a href="index.html"><img src="img/eurovoc2.png" border="0" alt="Eurovoc"></a> |
| 26 |
|
|
</td> |
| 27 |
|
|
</tr> |
| 28 |
|
|
<tr> |
| 29 |
|
|
<td class="hdr2" height="10" colspan="3"> |
| 30 |
|
|
</td> |
| 31 |
|
|
|
| 32 |
|
|
</tr> |
| 33 |
|
|
</table> |
| 34 |
|
|
|
| 35 |
|
|
|
| 36 |
|
|
<table border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" width="100%"> |
| 37 |
|
|
<tr> |
| 38 |
|
|
<td class="hMenuL hMenu"> |
| 39 |
|
|
<table width="160" cellspacing="0" cellpadding="0"> |
| 40 |
|
|
<tr><td> |
| 41 |
|
|
<table border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"> |
| 42 |
|
|
<tr> |
| 43 |
|
|
<td class="topLpl"></td> |
| 44 |
|
|
<td rowspan="2" class="ActMenu"><a class="ActMenu" href="eurovoc.html">Pojmovnik Eurovoc</a></td> |
| 45 |
|
|
|
| 46 |
|
|
<td nowrap class="topRpl"></td> |
| 47 |
|
|
</tr> |
| 48 |
|
|
<tr> |
| 49 |
|
|
<td class="hMenuSide"></td> |
| 50 |
|
|
<td class="hMenuSide"></td> |
| 51 |
|
|
</tr> |
| 52 |
|
|
<tr> |
| 53 |
|
|
<td class="bottomLpl"></td> |
| 54 |
|
|
<td class="bkgPl"></td> |
| 55 |
|
|
<td class="bottomRpl"></td> |
| 56 |
|
|
</tr> |
| 57 |
|
|
</table> |
| 58 |
|
|
</td></tr> |
| 59 |
|
|
</table> |
| 60 |
|
|
</td> |
| 61 |
|
|
|
| 62 |
|
|
<td colspan="2" class="hMenu"> |
| 63 |
|
|
<table border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" align="left" width="520"> |
| 64 |
|
|
<tr> |
| 65 |
|
|
<td width="10"> </td> |
| 66 |
|
|
<td> |
| 67 |
|
|
<table border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"> |
| 68 |
|
|
<tr> |
| 69 |
|
|
<td class="topLpl"></td> |
| 70 |
|
|
<td rowspan="2" class="hMenuTxt"><a class="lhM" href="pretrazivanje.html">Pretra¾ivanje</a></td> |
| 71 |
|
|
<td class="topRpl"></td> |
| 72 |
|
|
</tr> |
| 73 |
|
|
<tr> |
| 74 |
|
|
<td class="hMenuSide"></td> |
| 75 |
|
|
<td class="hMenuSide"></td> |
| 76 |
|
|
</tr> |
| 77 |
|
|
<tr> |
| 78 |
|
|
<td colspan="3" height="10"></td> |
| 79 |
|
|
</tr> |
| 80 |
|
|
</table> |
| 81 |
|
|
</td> |
| 82 |
|
|
<td width="10"> </td> |
| 83 |
|
|
<td> |
| 84 |
|
|
<table border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"> |
| 85 |
|
|
<tr> |
| 86 |
|
|
<td class="topLpl"></td> |
| 87 |
|
|
<td rowspan="2" class="hMenuTxt"><a class="lhM" href="hijerarhija.html">Hijerarhijski prikaz</a></td> |
| 88 |
|
|
<td class="topRpl"></td> |
| 89 |
|
|
</tr> |
| 90 |
|
|
<tr> |
| 91 |
|
|
<td class="hMenuSide"></td> |
| 92 |
|
|
<td class="hMenuSide"></td> |
| 93 |
|
|
</tr> |
| 94 |
|
|
<tr> |
| 95 |
|
|
<td colspan="3" height="10"></td> |
| 96 |
|
|
</tr> |
| 97 |
|
|
</table> |
| 98 |
|
|
</td> |
| 99 |
|
|
<td width="10"> </td> |
| 100 |
|
|
<td> |
| 101 |
|
|
<table border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"> |
| 102 |
|
|
<tr> |
| 103 |
|
|
<td class="topLpl"></td> |
| 104 |
|
|
<td rowspan="2" class="hMenuTxt"><a class="lhM" href="abecedno.html">Abecedna kazala</a></td> |
| 105 |
|
|
<td class="topRpl"></td> |
| 106 |
|
|
</tr> |
| 107 |
|
|
<tr> |
| 108 |
|
|
<td class="hMenuSide"></td> |
| 109 |
|
|
<td class="hMenuSide"></td> |
| 110 |
|
|
</tr> |
| 111 |
|
|
<tr> |
| 112 |
|
|
<td colspan="3" height="10"></td> |
| 113 |
|
|
</tr> |
| 114 |
|
|
</table> |
| 115 |
|
|
</td> |
| 116 |
|
|
<td width="10"> </td> |
| 117 |
|
|
</tr> |
| 118 |
|
|
</table> |
| 119 |
|
|
|
| 120 |
|
|
</td> |
| 121 |
|
|
</tr> |
| 122 |
|
|
|
| 123 |
|
|
<tr> |
| 124 |
|
|
<td width="200" class="menu"> |
| 125 |
|
|
<table border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" width="160"> |
| 126 |
|
|
<tr> |
| 127 |
|
|
<td colspan="3"> </td> |
| 128 |
|
|
</tr> |
| 129 |
|
|
<tr> |
| 130 |
|
|
<td class="topLsv"></td> |
| 131 |
|
|
<td class="middle bkgSv"></td> |
| 132 |
|
|
<td class="topRsv"></td> |
| 133 |
|
|
</tr> |
| 134 |
|
|
<tr> |
| 135 |
|
|
<td colspan="3" class="menuItem2"><a href="opojmovniku.html" class="lM">O pojmovniku</a></td> |
| 136 |
|
|
</tr> |
| 137 |
|
|
<tr> |
| 138 |
|
|
<td colspan="3" class="menuItem"><a href="predgovor.html" class="lM">Predgovor</a></td> |
| 139 |
|
|
</tr> |
| 140 |
|
|
<tr> |
| 141 |
|
|
<td colspan="3" class="menuItem"><a href="namjena.html" class="lM">Namjena</a></td> |
| 142 |
|
|
</tr> |
| 143 |
|
|
<tr> |
| 144 |
|
|
<td colspan="3" class="menuItem"><a href="podrucja.html" class="lM">Podruèja</a></td> |
| 145 |
|
|
</tr> |
| 146 |
|
|
<tr> |
| 147 |
|
|
<td colspan="3" class="menuItem"><a href="jezici.html" class="lM">Jeziène verzije i norme</a></td> |
| 148 |
|
|
</tr> |
| 149 |
|
|
<tr> |
| 150 |
|
|
<td colspan="3" class="menuItem"><a href="ustrojstvo.html" class="lM">Ustrojstvo</a></td> |
| 151 |
|
|
</tr> |
| 152 |
|
|
<tr> |
| 153 |
|
|
<td colspan="3" class="menuItem"><a href="brojke.html" class="lM">Brojke</a></td> |
| 154 |
|
|
</tr> |
| 155 |
|
|
<tr> |
| 156 |
|
|
<td colspan="3" class="menuItem"><a href="upute.html" class="lM">Kako se slu¾iti pojmovnikom</a></td> </tr> |
| 157 |
|
|
<tr> |
| 158 |
|
|
<td class="bottomLsv"></td> |
| 159 |
|
|
<td class="middle bkgSv"></td> |
| 160 |
|
|
<td class="bottomRsv"></td> |
| 161 |
|
|
</tr> |
| 162 |
|
|
<tr> |
| 163 |
|
|
<td colspan="3"> </td> |
| 164 |
|
|
</tr> |
| 165 |
|
|
<tr> |
| 166 |
|
|
<td class="topLpl"></td> |
| 167 |
|
|
<td class="middle bkgPl"></td> |
| 168 |
|
|
<td class="topRpl"></td> |
| 169 |
|
|
</tr> |
| 170 |
|
|
<tr> |
| 171 |
|
|
<td colspan="3" class="menuItem2"><a href="crovoc.html" class="lM">Hrvatski dodatak</a></td> |
| 172 |
|
|
</tr> |
| 173 |
|
|
<tr> |
| 174 |
|
|
<td colspan="3" class="menuItem2"><a href="ispis.html" class="lM">Ispis (PDF)</a></td> |
| 175 |
|
|
</tr> |
| 176 |
|
|
<tr> |
| 177 |
|
|
<td colspan="3" class="menuItem2"><a href="odrzavanje.html" class="lM">Odr¾avanje</a></td> |
| 178 |
|
|
</tr> |
| 179 |
|
|
<tr> |
| 180 |
|
|
<td class="bottomLpl"></td> |
| 181 |
|
|
<td class="bkgPl"></td> |
| 182 |
|
|
<td class="bottomRpl"></td> |
| 183 |
|
|
</tr> |
| 184 |
|
|
<tr> |
| 185 |
|
|
<td colspan="3" > |
| 186 |
|
|
|
| 187 |
|
|
</td> |
| 188 |
|
|
</tr> |
| 189 |
|
|
</table> |
| 190 |
|
|
|
| 191 |
|
|
|
| 192 |
|
|
</td> |
| 193 |
|
|
|
| 194 |
|
|
|
| 195 |
|
|
<td class="bd" colspan="2"> |
| 196 |
|
|
<div class="eurovoc"> |
| 197 |
|
|
|
| 198 |
|
|
<h3>Kako se slu¾iti Pojmovnikom</h3> |
| 199 |
|
|
|
| 200 |
|
|
<b> |
| 201 |
|
|
Predmetno oznaèivanje dokumenata</b> |
| 202 |
|
|
</P><P> |
| 203 |
|
|
Predmetno se oznaèivanje sastoji od identificiranja pojmova kojima se bavi dokument i njihova prikazivanja preporuèenim nazivima (deskriptorima) iz <i>Pojmovnika</i>. |
| 204 |
|
|
|
| 205 |
|
|
</P><P> |
| 206 |
|
|
Svrha je toga postupka da se omoguæi izdvajanje zapisa iz zbirke bibliografskih zapisa u dokumentacijskom sustavu koji æe dati odgovore na upite korisnika. To je moguæe jedino ako su pojmovi u upitu oblikovani upotrebom jednakih pojmova, tj. preporuèenih naziva u <i>Pojmovniku</i>. |
| 207 |
|
|
</P><P> |
| 208 |
|
|
U praksi se predmetno oznaèivanje sastoji od ovih koraka: |
| 209 |
|
|
<ul class="txtl"> |
| 210 |
|
|
<li class="txtl"><P> Klasifikator, odnosno osoba koja se bavi predmetnim oznaèivanjem ili indeksiranjem |
| 211 |
|
|
pravi kratke bilje¹ke o sadr¾aju dokumenta koji valja predmetno oznaèiti. </p></li> |
| 212 |
|
|
|
| 213 |
|
|
<li class="txtl"><P>Pojmovi koji se trebaju rabiti pri predmetnom oznaèivanju dokumenta biraju se s obzirom na dva pravila: </p></li> |
| 214 |
|
|
<ul class="txtl"> |
| 215 |
|
|
<li class="txtl" style="list-style-type: circle;"><P>Pravilo odabira ka¾e da se moraju izabrati samo oni pojmovi za koje se u dokumentu |
| 216 |
|
|
mogu naæi obavijesti koje bi mogle zanimati korisnike.</p></li> |
| 217 |
|
|
|
| 218 |
|
|
<li class="txtl" style="list-style-type: circle;"><P> Pravilo iscrpnosti tra¾i da se upotrijebe svi svrhoviti pojmovi sadr¾ani u tekstu, bez |
| 219 |
|
|
obzira na to odnosi li se tekst na njih izravno, eksplicitno ili samo neizravno.</p></li> |
| 220 |
|
|
|
| 221 |
|
|
</ul> |
| 222 |
|
|
<li class="txtl"><P> Biraju se preporuèeni nazivi iz <i>Pojmovnika</i> koji identificiraju pojmove: </p> |
| 223 |
|
|
<P> |
| 224 |
|
|
Ako je dokument na stranom jeziku, pojmovi se prevode na jezik izdanja <i>Pojmovnika</i> |
| 225 |
|
|
kojim se slu¾i osoba koja predmetno oznaèuje.</p> |
| 226 |
|
|
|
| 227 |
|
|
<P> |
| 228 |
|
|
Natuknice koje odgovaraju pojmovima u dokumentu zatim se tra¾e u permutiranom |
| 229 |
|
|
abecednom kazalu. </p></li> |
| 230 |
|
|
|
| 231 |
|
|
</ul> |
| 232 |
|
|
<P> |
| 233 |
|
|
Postoje tri moguænosti: |
| 234 |
|
|
<ul class="txtl"> |
| 235 |
|
|
<li class="txtl"> <P> |
| 236 |
|
|
Ako znaèenje pojma odgovara preporuèenomu nazivu, izabire se taj preporuèeni naziv.</p> |
| 237 |
|
|
|
| 238 |
|
|
<li class="txtl"> <P> |
| 239 |
|
|
Ako znaèenje pojma odgovara nepreporuèenomu nazivu (nedeskriptoru) s kojim se sla¾e u znaèenju, izabire se preporuèeni naziv na koji nepreporuèeni naziv upuæuje i postupa se kao i u prethodnom sluèaju (npr. <i>stipendija</i> upuæuje korisnika na <i>pripomoæ za ¹kolovanje</i>).</p> |
| 240 |
|
|
|
| 241 |
|
|
<li class="txtl"> <P> |
| 242 |
|
|
Ako se za znaèenje pojma ne mo¾e naæi odgovarajuæi preporuèeni naziv, korisnik ima èetiri moguænosti: </p> |
| 243 |
|
|
<ul class="txtl"> |
| 244 |
|
|
<li class="txtl" style="list-style-type: circle;"> <P> |
| 245 |
|
|
da u permutiranom abecednom kazalu potra¾i svaku rijeè koja èini tra¾eni vi¹erjeèni |
| 246 |
|
|
pojam da bi prona¹ao odgovarajuæi preporuèeni naziv (npr. <i>obavijest o pozivu na javni |
| 247 |
|
|
natjeèaj</i> nije u <i>Pojmovniku</i> ni preporuèeni ni nepreporuèeni naziv, ali preporuèeni |
| 248 |
|
|
naziv koji æe se upotrebljavati -<i> poziv na javni natjeèaj</i> - naæi æe se pregledom zapisa |
| 249 |
|
|
<i>poziv</i> ili <i>natjeèaj</i> u permutiranoj abecednoj verziji), ili pak odgovarajuæi nepreporuèeni naziv koji |
| 250 |
|
|
æe ga uputiti na preporuèeni naziv koji valja upotrijebiti; </p> |
| 251 |
|
|
|
| 252 |
|
|
<li class="txtl" style="list-style-type: circle;"> <P> |
| 253 |
|
|
da razmisli o drukèijoj formulaciji pojma u prirodnom jeziku i pogleda odgovara li ona |
| 254 |
|
|
kojoj jedinici u permutiranom abecednom kazalu;</p> |
| 255 |
|
|
|
| 256 |
|
|
<li class="txtl" style="list-style-type: circle;"> <P> |
| 257 |
|
|
da odluèi koja glavna kategorija ili kategorije (potpojmovnici) obuhvaæaju problematièni pojam i meðu |
| 258 |
|
|
postojeæim preporuèenim nazivima potra¾i one koji su mu najbli¾i (npr. <i>ekolo¹ka implikacija</i> se ne pojavljuje u |
| 259 |
|
|
<i>Pojmovniku</i>, ali nedvojbeno pripada |
| 260 |
|
|
potpojmovniku <i>5206 politika okoli¹a</i>; taj potpojmovnik ukljuèuje preporuèeni naziv <i>utjecaj na okoli¹</i>, |
| 261 |
|
|
koji onda valja upotrijebiti); </p> |
| 262 |
|
|
|
| 263 |
|
|
<li class="txtl" style="list-style-type: circle;"> <P> |
| 264 |
|
|
da spoji dva ili vi¹e preporuèenih naziva iz permutiranoga abecednoga kazala kako bi izrazio pojam zaobilaznim |
| 265 |
|
|
opisom (npr. <i>Washington Convention</i> nije u <i>Pojmovniku</i>, ali se |
| 266 |
|
|
mo¾e izraziti preporuèenim nazivima <i>meðunarodna konvencija, ¾ivotinjski svijet</i> i <i>biljni svijet</i>). </p> |
| 267 |
|
|
</ul></ul> |
| 268 |
|
|
</P><P> |
| 269 |
|
|
|
| 270 |
|
|
Spomenuti sluèaj preporuèenoga naziva ili nepreporuèenoga naziva "koji se sla¾e s pojmom u znaèenju" èesto æe razumijevati |
| 271 |
|
|
analizu konteksta pojma pronaðenoga u dokumentu kako bi se uzelo u obzir njegovo stvarno, a ne doslovno znaèenje. Na primjer, |
| 272 |
|
|
<i> damping</i> mo¾e, s jedne strane, znaèiti praksu prodaje robe u inozemstvu po cijenama ni¾im od cijena na domaæem tr¾i¹tu - |
| 273 |
|
|
u kojem se sluèaju mo¾e upotrebljavati preporuèeni naziv damping (znaèenje kojega je u <i>Pojmovniku</i> odreðeno napomenom o primjeni) |
| 274 |
|
|
- ili <i>odlaganje otpada</i>, u kojem æe se sluèaju rabiti preporuèeni naziv <i>odlaganje otpada</i>, |
| 275 |
|
|
mo¾da u vezi sa <i>zagaðenje mora</i> ili <i>zagaðenje tla</i>, ovisno o sadr¾aju. |
| 276 |
|
|
|
| 277 |
|
|
</P><P> |
| 278 |
|
|
Dva druga pravila primjenjuju se pri izboru preporuèenoga naziva iz <i>Pojmovnika</i> kako bi se prikazali odgovarajuæi pojmovi: |
| 279 |
|
|
<ul class="txtl"> |
| 280 |
|
|
<li class="txtl"> <P><b>okomita odreðenost</b>: preporuèeni naziv mora biti na istoj razini odreðenosti kao i sam pojam, ili ako to nije, na sljedeæoj vi¹oj |
| 281 |
|
|
razini u <i>Pojmovniku</i>. |
| 282 |
|
|
</P><P> |
| 283 |
|
|
Primjeri: |
| 284 |
|
|
</P><P> |
| 285 |
|
|
Dokument koji se bavi pojmom <i>pokrajina</i> mora se predmetno oznaèiti preporuèenim nazivom <i>pokrajina</i>, |
| 286 |
|
|
a ne ¹irim pojmom <i>jedinica regionalne i lokalne uprave</i>. |
| 287 |
|
|
|
| 288 |
|
|
</P><P> |
| 289 |
|
|
S druge strane, dokument o anestetièarima - pojmu koji se ne nalazi u <i>Eurovocu</i> - mora se predmetno oznaèiti ¹irim pojmom<i> lijeènik</i>, |
| 290 |
|
|
koji je preporuèeni naziv u <i>Pojmovniku</i>. |
| 291 |
|
|
</P><P> |
| 292 |
|
|
Dokument koji istra¾uje odreðenu situaciju u zemljama Beneluksa s detaljnim razmatranjem svake od tih triju zemalja, mora se indeksirati |
| 293 |
|
|
s <i>Belgija</i>, <i>Luksemburg</i> i <i>Nizozemska</i>, a ne sa <i>zemlje Beneluksa</i>. </p> |
| 294 |
|
|
|
| 295 |
|
|
<li class="txtl"><P> <b> vodoravna odreðenost</b>: pojam sastavljen od dviju ili triju rijeèi mora se izraziti slo¾enim preporuèenim nazivom, ako takav postoji u |
| 296 |
|
|
<i>Pojmovniku</i>, a ne kombinacijom vi¹e preporuèenih naziva od jedne rijeèi. |
| 297 |
|
|
</P><P> |
| 298 |
|
|
Primjer: |
| 299 |
|
|
</P><P> |
| 300 |
|
|
Dokument koji se bavi istra¾ivaèkom politikom Zajednice mora se predmetno oznaèiti upotrebom preporuèenoga naziva |
| 301 |
|
|
<i>istra¾ivaèka politika Zajednice</i>, a ne preporuèenim nazivom <i>politika Zajednice i istra¾ivanje</i>. |
| 302 |
|
|
</P> |
| 303 |
|
|
</ul> |
| 304 |
|
|
|
| 305 |
|
|
<P> |
| 306 |
|
|
Ispravna primjena pravila o svrhovitu odabiru, iscrpnosti i odreðenosti presudno utjeèe na kakvoæu sustava za pohranu i pretra¾ivanje dokumenata. |
| 307 |
|
|
</P><P> |
| 308 |
|
|
Svrhovitost predmetnoga oznaèivanja: |
| 309 |
|
|
<ul class="txtl"> |
| 310 |
|
|
<li class="txtl"><P> |
| 311 |
|
|
ne ovisi o kakvoæi <i>Pojmovnika</i>; </P> |
| 312 |
|
|
|
| 313 |
|
|
<li class="txtl"><P> |
| 314 |
|
|
ovisi o strategiji predmetnoga oznaèivanja ¹to se primjenjuje u odreðenom dokumentacijskom sustavu i, osobito, o |
| 315 |
|
|
dubini predmetnoga oznaèivanja; </P> |
| 316 |
|
|
|
| 317 |
|
|
<li class="txtl"><P> |
| 318 |
|
|
ovisi o mjeri u kojoj je dokumentalist ili klasifikator upoznat s korisnicima sustava i njihovim potrebama. </P> |
| 319 |
|
|
</ul> |
| 320 |
|
|
</P><P> |
| 321 |
|
|
Iscrpnost ovisi o: |
| 322 |
|
|
<ul class="txtl"> |
| 323 |
|
|
<li class="txtl"><P> |
| 324 |
|
|
opse¾nosti <i>Pojmovnika</i> - samo se po sebi razumije da se predmetno mogu oznaèiti samo pojmovi koji postoje u dokumentacijskom jeziku; </P> |
| 325 |
|
|
|
| 326 |
|
|
<li class="txtl"><P> |
| 327 |
|
|
|
| 328 |
|
|
strategiji predmetnoga oznaèivanja, koja odreðuje dubinu predmetnoga oznaèivanja;</P> |
| 329 |
|
|
|
| 330 |
|
|
<li class="txtl"><P> |
| 331 |
|
|
profesionalnosti i iskustvu dokumentalista i njihovoj pomnjivosti u radu.</P> |
| 332 |
|
|
</ul> |
| 333 |
|
|
</P><P> |
| 334 |
|
|
U postupku pronala¾enja dokumenata poveæanje iscrpnosti pri predmetnom oznaèivanju utjeèe na dva naèina: |
| 335 |
|
|
<ul class="txtl"> |
| 336 |
|
|
<li class="txtl"><P> poveæava broj pogodaka ili "odziv"; drugim rijeèima, na osnovi postavljena upita bit æe pronaðen veæi postotak |
| 337 |
|
|
relevantih dokumenata iz dokumentacijskoga fonda; </P> |
| 338 |
|
|
|
| 339 |
|
|
<li class="txtl"> <P>no, smanjuje preciznost; drugim rijeèima ni¾i æe omjer pronaðenih dokumenata biti istinski va¾an. |
| 340 |
|
|
</P> |
| 341 |
|
|
</ul> |
| 342 |
|
|
|
| 343 |
|
|
<P> |
| 344 |
|
|
Ako se predmetno oznaèe svi pojmovi sadr¾ani u nekom dokumentu, pa i oni sasvim neva¾ni, raste vjerojatnost da se preko postavljenih upita pronaðu svi ili gotovo svi mjerodavni dokumenti koji odgovaraju upitu. S druge strane, dobiveni popis bibliografskih jedinica sadr¾avat æe visok postotak dokumenata male ili nikakve va¾nosti. |
| 345 |
|
|
</P><P> |
| 346 |
|
|
Da bismo razjasnili pojmove stupnja pogodaka i preciznosti, razmotrimo skup koji obuhvaæa dokumente A, B, C, D, E i F. |
| 347 |
|
|
</P><P> |
| 348 |
|
|
Kao odgovor na upit dobili smo dokumente A, C, D i E. |
| 349 |
|
|
</P><P> |
| 350 |
|
|
Pri pregledu smo prona¹li da su samo dokumenti C i E bitni, tj. da u potpunosti odgovaraju upitu. |
| 351 |
|
|
</P><P> |
| 352 |
|
|
Cjelovita analiza zbirke pokazuje da je dokument F mjerodavan, ali da nije bio pronaðen. Stupanj pogotka bit æe 2 (dokumenti C i E), podijeljeno s 3 (dokumenti C, E i F), tj. 0,67. Dakle, pronaðeno je 67 % relevantnih dokumenata. Stupanj preciznosti bit æe 2 (opet dokumenti C i E), podijeljeno s 4 (dokumenti A, C, D i E), tj. 0,5. Dakle, 50 % pronaðenih dokumenata mo¾e se smatrati bitnima. |
| 353 |
|
|
</P><P> |
| 354 |
|
|
Odreðenost predmetnoga oznaèivanja takoðer ovisi o: |
| 355 |
|
|
|
| 356 |
|
|
<ul class="txtl"> |
| 357 |
|
|
<li class="txtl"><P> samom pojmovniku koji mo¾e i ne mora sadr¾avati znatan broj odreðenih preporuèenih naziva</P> |
| 358 |
|
|
<li class="txtl"><P> strategiji predmetnoga oznaèivanja </P> |
| 359 |
|
|
<li class="txtl"><P> dokumentalistima i njihovu radu. </P> |
| 360 |
|
|
</P> |
| 361 |
|
|
</ul> |
| 362 |
|
|
<P> |
| 363 |
|
|
U suprotnosti s iscrpno¹æu veæa odreðenost: |
| 364 |
|
|
<ul class="txtl"> |
| 365 |
|
|
<li class="txtl"><P> smanjuje stupanj pogodaka, </P> |
| 366 |
|
|
|
| 367 |
|
|
<li class="txtl"><P> ali poveæava toènost. </P> |
| 368 |
|
|
</P> |
| 369 |
|
|
</ul> |
| 370 |
|
|
<P> |
| 371 |
|
|
Ako se dokumenti predmetno oznaèuju pomoæu preporuèenih naziva istoga stupnja odreðenosti kao ¹to su sami pojmovi koje oni izra¾avaju (npr.<i> nacionalni parlament</i>), upiti koji se slu¾e tim preporuèenim nazivima rezultirat æe popisom bibliografskih referencija koje ne sadr¾e ni jedan dokument predmetno oznaèen na vi¹oj, opæenitijoj razini (npr. <i>parlament</i>), premda æe neki od njih sadr¾avati va¾nu obavijest. To se, s druge strane, ubla¾ava èinjenicom da æe popis ukljuèiti malo nebitnih dokumenata. |
| 372 |
|
|
</P><P> |
| 373 |
|
|
Valja, meðutim, primijetiti da se dokumenti indeksirani na ¹iroj razini mogu pronaæi pomoæu tih preporuèenih naziva. Obrnuto, na¾alost, ne vrijedi. Ako predmetno oznaèivanje nije odreðeno, postiæi æe se: |
| 374 |
|
|
<ul class="txtl"> |
| 375 |
|
|
<li class="txtl"><P> bolji stupanj pogodaka, |
| 376 |
|
|
|
| 377 |
|
|
</P> |
| 378 |
|
|
<li class="txtl"><P> ali manja toènost. </P> |
| 379 |
|
|
</ul> |
| 380 |
|
|
</P><P> |
| 381 |
|
|
Stoga je va¾no da predmetno oznaèivanje bude odreðeno. |
| 382 |
|
|
</P><P> |
| 383 |
|
|
Na primjer, tamo gdje postoji sustavan opæi unos (tj. sustavno dodavanje ¹irega naziva svakomu preporuèenomu nazivu), mogu se pojaviti ovi sluèajevi: |
| 384 |
|
|
<ul class="txtl"> |
| 385 |
|
|
<li class="txtl"> <P>Dokumenti koji se odnose na sve zemlje Europske zajednice opæenito, ne baveæi se nijednom zemljom posebice, bit æe predmetno oznaèeni preporuèenim nazivom <i>zemlje EZ-a</i>. |
| 386 |
|
|
</P> |
| 387 |
|
|
<li class="txtl"><P> Dokumenti koji se bave posebno Belgijom bit æe oznaèeni preporuèenim nazivima <i>Belgija i zemlje EZ-a</i>. |
| 388 |
|
|
|
| 389 |
|
|
</P> |
| 390 |
|
|
<li class="txtl"><P> Upit koji se odnosi na zemlje Europske zajednice kao cjelinu i koji æe se poslu¾iti preporuèenim nazivom <i>zemlje EZ-a</i>, potaknut æe pronala¾enje sva tri tipa dokumenata, dok æe samo prvi tip biti uistinu bitan. |
| 391 |
|
|
</P> |
| 392 |
|
|
</ul> |
| 393 |
|
|
<P> |
| 394 |
|
|
U nekim dokumentacijskim sustavima predmetno oznaèivanje na najodreðenijoj razini omoguæit æe, prema korisnikovoj odluci, bilo pronala¾enje specifiènih dokumenata (o Belgiji ili o Italiji, kao u gornjem primjeru), bilo specifiènih i opæih dokumenata (o Belgiji, o Italiji i o zemljama Europske zajednice u cjelini) automatskom uporabom hijerarhijskih odnosa u tezaurusu. Ako su dokumenti predmetno oznaèeni i kao specifièni i kao opæeniti, kako je to moguæe pri opæem unosu, ovaj stupanj korisnièke slobode neæe biti moguæ. |
| 395 |
|
|
</P><P> |
| 396 |
|
|
Uz predmetno oznaèivanje na temelju preporuèenih naziva <i>Eurovoca</i> mo¾e biti korisno upotrijebiti "slobodne" preporuèene nazive da bi se prikazali drugi pojmovi koji se javljaju u dokumentima. U tom æe se sluèaju stvoriti vjerodostojan popis takvih preporuèenih naziva i gdje to bude prikladno, oni mogu uspostaviti hijerarhijske i asocijativne veze s preporuèenim nazivima <i>Eurovoca</i>. Poka¾e li se da bi neki od tih preporuèenih naziva trebali biti ukljuèeni u <i>Eurovoc</i>, zainteresirana dokumentacijska slu¾ba podnijet æe Odboru za odr¾avanje <i>Eurovoca</i> Obrazac za odr¾avanje. |
| 397 |
|
|
|
| 398 |
|
|
</P><P> |
| 399 |
|
|
Opæenito je preporuèljivo da se predmetno oznaèivanje omoguæi na dvjema razinama: |
| 400 |
|
|
<ul class="txtl"> |
| 401 |
|
|
<li class="txtl"><P> glavni preporuèeni nazivi, koji se navode u polju glavni preporuèeni naziv; </p> |
| 402 |
|
|
|
| 403 |
|
|
<li class="txtl"><P> sekundarni preporuèeni nazivi, koji se navode u polju sekundarni preporuèeni nazivi.</p> |
| 404 |
|
|
</P> |
| 405 |
|
|
</ul> |
| 406 |
|
|
<P> |
| 407 |
|
|
Prvo æe polje sadr¾avati preporuèene nazive za pojmove koji odgovaraju glavnomu predmetu ili predmetima dokumenta. Preporuèeni nazivi za pojmove o kojima se u dokumentu mo¾e naæi korisna obavijest, premda nisu glavni predmet dokumenta, stavit æe se u drugo polje. |
| 408 |
|
|
</P><P> |
| 409 |
|
|
To, naravno, ne znaèi da <i>Eurovoc</i> sadr¾i dvije kategorije glavnih i sekundarnih preporuèenih naziva. Ovisno o dokumentu, isti preporuèeni naziv mo¾e biti i glavni i sekundarni. |
| 410 |
|
|
|
| 411 |
|
|
</P><P> |
| 412 |
|
|
Prednost je te metode u tome ¹to dopu¹ta da postupak postavljanja upita bude preciznije naciljan: |
| 413 |
|
|
</P><P> |
| 414 |
|
|
<ul class="txtl"> |
| 415 |
|
|
<li class="txtl"><P> Ako korisnik ¾eli pronaæi ogranièen broj visoko relevantnih dokumenata, provest æe se pretra¾ivanje samo pomoæu glavnih preporuèenih naziva. |
| 416 |
|
|
</P> |
| 417 |
|
|
<li class="txtl"><P> S druge strane, ako korisnik ¾eli vrlo iscrpnu bibliografiju, provest æe se pretra¾ivanje pomoæu glavnih i sekundarnih preporuèenih naziva. |
| 418 |
|
|
</P> |
| 419 |
|
|
</ul> |
| 420 |
|
|
<P> |
| 421 |
|
|
Ta metoda istodobno omoguæuje da se ogranièi broj odrednica u kazalu upotrebom samo glavnih preporuèenih naziva. |
| 422 |
|
|
|
| 423 |
|
|
</P><P> |
| 424 |
|
|
<b>Upute za oblikovanje upita</b> |
| 425 |
|
|
</P><P> |
| 426 |
|
|
|
| 427 |
|
|
Oblikovanje upita odgovara predmetnomu oznaèivanju dokumenta. Predmetno se oznaèivanje sastoji od utvrðivanja pojmova o kojima je u dokumentu rijeè i koji bi mogli zanimati korisnike. Tim se pojmovima tada pridru¾uju preporuèeni nazivi. Oblikovanja upita, nasuprot tomu, sastoji se od navoðenja tra¾enih pojmova koji bi se mogli javiti u dokumentima, pretvaranja tih pojmova u preporuèene nazive i tra¾enja dokumenata u dokumentacijskoj bazi podataka koji su indeksirani pomoæu tih preporuèenih naziva. |
| 428 |
|
|
</P><P> |
| 429 |
|
|
Navoðenje pojmova za upit razumijeva potpuno drukèiji pristup od onoga pri identificiranju pojmova u dokumentu. Predmetno oznaèivanje dokumenta rezultira vrlo visokim stupnjem sa¾imanja: dokument od pet do deset stranica obièno se svede na pet do petnaest preporuèenih naziva (tj. stupanj sa¾imanja od 1 % do 1 .), dok oblikovanje upita obièno vodi pro¹irivanju izvornoga iskaza. |
| 430 |
|
|
</P><P> |
| 431 |
|
|
Kad se oblikuje upit, korisnik na prirodnom jeziku mora ¹to je moguæe podrobnije naznaèiti kakvu obavijest tra¾i. Zatim navodi tra¾ene pojmove i njihovim kombiniranjem formulira pro¹ireni upit. |
| 432 |
|
|
</P><P> |
| 433 |
|
|
Korisnik potom te pojmove mora izraziti pomoæu preporuèenoga naziva iz <i>Pojmovnika</i>. Postoje tri moguænosti: |
| 434 |
|
|
<ul class="txtl"> |
| 435 |
|
|
<li class="txtl"><P> Upit je precizno oblikovan i pojmovi koje sadr¾i nalaze se u<i> Pojmovniku</i>. Korisnik tada konzultira permutirano abecedno kazalo, u kojem æe naæi: </p> |
| 436 |
|
|
|
| 437 |
|
|
<ul class="txtl"> |
| 438 |
|
|
<li class="txtl" style="list-style-type: circle;" ><P> preporuèene nazive i nepreporuèene nazive (pomoæu kojih se mogu naæi preporuèeni nazivi) koji odgovaraju pojmovima u upitu;</li> |
| 439 |
|
|
</p> |
| 440 |
|
|
<li class="txtl" style="list-style-type: circle;"><P> hijerarhijski i asocijativno srodne preporuèene nazive koji mogu pomoæi da se pitanje oblikuje ¹to toènije. |
| 441 |
|
|
</p> |
| 442 |
|
|
</li> |
| 443 |
|
|
</ul> |
| 444 |
|
|
|
| 445 |
|
|
<li class="txtl"> <P>Pitanje je precizno oblikovano, ali se (neki) sastavni pojmovi ne nalaze u <i>Pojmovniku</i>. Ako ne uspije pronaæi pojam u permutiranom abecednom kazalu, korisnik bi trebao konzultirati predmetnu verziju i ispitati potpojmovnike koji odgovaraju podruèju ili podruèjima upita, tra¾eæi postojeæe preporuèene nazive za pojmove najbli¾e onima u upitu. |
| 446 |
|
|
|
| 447 |
|
|
</p></li> |
| 448 |
|
|
<li class="txtl"><P> Upit je neprecizan, ¹to je èest sluèaj. Korisnik tada treba provjeriti predmetni pojmovnik i pregledati potpojmovnik ili potpojmovnike koji odgovaraju podruèju ili podruèjima na koja se upit odnosi. Najprikladniji preporuèeni nazivi tada se mogu izabrati iz strukturiranoga popisa preporuèenih naziva za odgovarajuæe podruèje ili podruèja. |
| 449 |
|
|
</P></li> |
| 450 |
|
|
</ul> |
| 451 |
|
|
<P> |
| 452 |
|
|
Neki krajnji korisnici provode vlastita pretra¾ivanja s terminala prikljuèenoga na raèunalo u kojem se nalazi baza podataka. Drugi se radije koriste uslugama dokumentalista, no u tom je sluèaju bitno da izmeðu korisnika i dokumentalista postoji izravan kontakt tako da prvi drugomu prenese ¹to precizniju informaciju. To je preduvjet za uspje¹an prijenos obavijesti. |
| 453 |
|
|
</p> |
| 454 |
|
|
|
| 455 |
|
|
|
| 456 |
|
|
</div> |
| 457 |
|
|
|
| 458 |
|
|
<div style="text-align: center; padding: 20px 100px 0px 0px; font-size: 90%;"> |
| 459 |
|
|
___________________________________________________<br> |
| 460 |
|
|
HIDRA, 10000 Zagreb, Trg mar¹ala Tita 3, p.p. 327<br> |
| 461 |
|
|
telefon: (01) 4855 827, telefax: (01) 4855 655 |
| 462 |
|
|
</div> |
| 463 |
|
|
|
| 464 |
|
|
</td> |
| 465 |
|
|
</tr> |
| 466 |
|
|
</table> |
| 467 |
|
|
|
| 468 |
|
|
</body> |
| 469 |
|
|
|
| 470 |
|
|
|
| 471 |
|
|
|
| 472 |
|
|
</html> |
| 473 |
|
|
|
| 474 |
|
|
|
Parent Directory
| 
Revision Log